WAT IS DE IDEALE LENGTE VOOR EEN DOCUMENTAIRE?

De documentaire onderscheidt zich van veel tv-programma’s door ruim de tijd te nemen om het onderwerp goed uit te diepen. Het woord ‘kort’ past eigenlijk niet goed bij de documentaire.

 LANGER

Het IDFA is de ideale plek om in korte tijd een groot aantal lange documentaires te zien. Een lange documentaire neemt de tijd een verhaal te vertellen in bijzondere scènes, sleept de toeschouwers mee en laat hen meeleven. Door de lengte van de documentaire heeft de filmmaker de gelegenheid om de diepte in te gaan.

BIG TIME

Ik zag Big time, het filmportret van de Deense architect Bjarke Ingels die met zijn architectenbureau BIG een groot aantal bijzondere gebouwen heeft ontworpen. De architect is zeven jaar gevolgd door regisseur Kaspar Astrup Schröder. De documentaire met een lengte van 93 minuten was voor mijn gevoel eigenlijk nog te kort.

Een dag nadat ik deze documentaire op het IDFA zag werd hij uitgezonden op NPO2 in de documentairerubriek Close Up. Maar dan wel in een sterk ingekorte versie van 52 minuten. Daarbij is het bijna onvermijdelijk dat het zorgvuldige ritme van de lange versie wordt verstoord. De rustpunten gaan eruit, veel scènes worden korter, intermezzo’s die de toeschouwer even op adem te laten komen moeten verdwijnen.

KORTER

Bij het inkorten is gekozen voor het persoonlijke verhaal: de architect bij zijn ouders, zijn verhuizing naar New York, een nieuwe liefde, de angstige periode vanwege een gezwel in zijn hoofd en zijn gestuntel met het stroppen van een das. De ontwerpen en de bouwprojecten komen veel minder aan bod in de korte versie. Ze schieten voorbij. De kijker krijgt een snelle indruk, maar het verlangen naar verdieping, bijzondere details en verrassende drijfveren blijft onbeantwoord.

TERUGBLIK

De liefhebber van de lange documentaire kan op het Amsterdamse filmfestival zijn hart ophalen. Hier is het langdurig genieten, dagenlang in het donker, geïsoleerd van de buitenwereld waar alles steeds korter en sneller schijnt te moeten.

VOORUITBLIK

Afgezien van de interessante hoofdpersoon en de aantrekkelijke architectuur is Big Time ook qua montagetechniek een goede film. Zo worden de scanfoto’s die van het lichaam van de architect zijn gemaakt al enkele keren tussen de scenes vertoond voordat het gezwel ter sprake komt. Als een vooruitblik of flash forward: 'Hé kijker, zie je dit? Weet je wat dit is? Let op want hier komen we op terug.'

In speelfilms wordt de vooruitblik vaker gebruikt, in documentaires eigenlijk zelden. En dat is jammer want het is een prachtig filmmiddel. Met behulp van de vooruitblik wordt er spanning opgebouwd. De filmmaker deelt speldenprikken uit, de kijker wordt geprikkeld om na te denken en uitgenodigd om te puzzelen, te associëren, mee te gaan met het opzetje van regisseur en editor.

De vooruitblik is een mooi voorbeeld van de rijkdom van de audiovisuele taal.

André de Laat
www.meop.nl

Delen en overname toegestaan onder vermelding van auteur en website.

Verder lezen:   Wat is een relevante documentaire?

Verder leren:   MEOP film- en videocursussen

Cursus Documentaire Maken

Enkele keren per jaar geef ik cursussen Documentaire Maken.
In de cursus Documentaire Maken worden de 20 kenmerken behandeld die van belang zijn voor een goede documentaire met veel filmfragmenten, tips & tricks.
En je leert hoe je een filmplan voor je eigen documentaire maakt en hoe je begint.