10 TIPS VOOR DE PERFECTE FILMTITEL

MEOP TIPS VOOR FILMMAKERS & TV-MAKERS & VIDEOMAKERS

Door André de Laat | 20/12/2022

Wat is de beste titel voor een film? Hoe kies je de juiste filmtitel?

De keuze van de filmtitel is belangrijk. De titel is het eerste contact van het publiek met de film.

De titel staat op een filmposter goed zichtbaar voor het passerend publiek, springt tevoorschijn op je scherm of wordt genoemd in gesprekken: “Heb je Beste meneer Bouterse al bekeken?” “Oh ja, die wil ik zien!” Een filmtitel moet de aandacht van het publiek trekken tussen veertig andere titels en onmiddellijk interesse opwekken. Een goede titel is aantrekkelijk, krachtig, uitnodigend en overtuigend. Hij moet de toeschouwer verleiden om de film te bekijken. Net als de titel van een roman of lied dat moet doen. In deze blog gebruik ik de titels van bestaande documentaires als voorbeeld.

De filmtitel moet goed vindbaar zijn en verschijnt liefst bovenaan in de zoekmachine. Hij moet zo kort mogelijk zijn: vijf woorden is het maximum om te voorkomen dat hij op het scherm van een telefoon wordt afgebroken. Een titel moet origineel zijn want een die al gebruikt is komt in de zoekresultaten tussen verschillende films met dezelfde titel te staan waardoor verwarring ontstaat. Het publiek denkt: ‘Die film heb ik al gezien.’

Ik onderscheid twee soorten: de beschrijvende en de poëtische titel. Een beschrijvende titel geeft aan waar de film over gaat, terwijl een poëtische titel op de verbeeldingskracht van de toeschouwer mikt.

DE BESCHRIJVENDE TITEL

De titel moet goed aansluiten bij de inhoud van de film zodat de toeschouwer meteen op het juiste spoor wordt gezet. De titel beschrijft feitelijk en zo kort mogelijk het onderwerp. Wie beschrijvende filmtitels bestudeert, valt op dat ze bijna altijd een of meer van deze vier kenmerken bevatten: centrale gebeurtenis, hoofdpersoon, plaats, tijd.

De centrale gebeurtenis is de doorslaggevende actie waar de film om draait. Liefst wordt in de titel meteen de situatie en het conflict genoemd (Alleen tegen de staat; Beerput Nederland; Garage 2.0). De titel kan verwijzen naar een kwestie die in de film wordt onderzocht - een mislukking, succes, geheim, taboe, leugen, trauma, bedreiging, misdaad (Die avond in Bataclan; Als je kind er niet meer is; Het geheim van Lubbers).

Veel documentaires vallen onder het genre portret en de naam van de hoofdpersoon is dan een doelmatige optie. Daardoor wordt de titel persoonlijk en op de mens gericht. Als het een bekende persoon is kan alleen de voornaam voldoende zijn, zoals Louis, een portret van voetbaltrainer Louis van Gaal. Maar ook bij een onbekende hoofdpersoon kan dat aantrekkelijk zijn, zoals deze drie portretten tonen: Shabu; Alicia; Jason. De voornaam kan uitgebreid worden met een intrigerende toevoeging, zoals Het beste voor Kees; Yahya en de 222 afwijzingen. Soms is alleen een achternaam voldoende (Kuyt). Er kunnen ook meer hoofdpersonen zijn, een groep of een gezin (De kinderen van juf Kiet; The Friedmans).

Persoonlijke voornaamwoorden brengen het publiek dichter bij het onderwerp en de hoofdpersoon (Ik ben er even niet; Als je kind er niet meer is; Wij zijn Kees Brouwer). Een titel in de vragende vorm kan de kwestie nog versterken: Waarom bleef je niet voor mij? is een indringende film van Milou Gevers over ouders die zelfmoord hebben gepleegd.

Het benoemen van de ruimte is aantrekkelijk voor een titel. Dan gaat het over namen van plaatsen en locaties waar de doorslaggevende gebeurtenissen in de film zich afspelen. Het kan een school zijn, maar ook een politiebureau, museum of kliniek (Het nieuwe Rijksmuseum; De Levenseindekliniek). Met geografische namen stuur je het publiek naar bekende en onbekende locaties (Het drama van Alphen; De bommenlegger van Ritthem).

De vermelding van een tijdsperiode in de titel verschaft duidelijkheid over het verloop van de tijd in de film (Griekse winter; Elke dag 4 mei). Getallen worden niet vaak in filmtitels gebruikt maar kunnen verhelderend zijn (Antonie en Merlijn: 10 jaar later). In blogtitels worden juist veel getallen gebruikt vanuit de ervaring dat het publiek van opsommingen houdt (10 Tips voor de perfecte filmtitel).

Je kunt een titel maken die zo veel mogelijk kenmerken gebruikt, maar pas op dat hij niet te lang wordt. Vijf seizoenen - De tuinen van Piet Oudolf is een titel die tijd, plaats en hoofdpersoon combineert zonder nadrukkelijk of opsommend te worden.

DE POËTISCHE TITEL

Een alternatief voor de beschrijvende titel is de poëtische titel die associaties, beelden, sferen en emoties oproept. De beschrijvende titel geeft feiten, de poëtische is vooral suggestief en richt zich op verbeeldingskracht. De titelbedenker probeert het publiek te prikkelen. Er zijn veel verschillende methodes om dat te doen. Je kunt poëtische woorden zoeken voor harde woorden. Een documentaire over hersentumor heeft als titel Hersenleed. Voor een film over discriminatie binnen de politie is gekozen voor De blauwe familie. Je kunt woorden combineren die niet bij elkaar lijken te horen: Metaal en melancholie; Liefde is aardappelen.

Een poëtische titel heeft meestal een positieve uitstraling, maar dat hoeft niet; een schrijnende titel kan ook poëtisch zijn (Verloren dochters; Verstoten vaders). Een negatief oordeel over een kwestie kan juist een krachtig beeld oproepen. In Beperkt houdbaar onderzoekt Sunny Bergman hoe vrouwen op hun uiterlijk beoordeeld worden. Een titel kan gebruik maken van een gezegde (Zwart als roet over vooroordelen en discriminatie op huidskleur) of een variant daarop: Het leven gaat niet altijd over tulpen. Dit verwijst natuurlijk naar ‘het leven gaat niet altijd over rozen’, maar hier gaat het over een familie van tulpenkwekers waar moeder ernstig ziek is.

Een andere mogelijkheid is een titel met een specifiek begrip dat in de film wordt getoond zoals Hollands licht, een onderzoek naar het schilderachtige licht in Nederland. Of Koyaaniqatsi, een woord uit de Hopi-taal dat ‘leven uit balans’ betekent. Deze film met fascinerende cinematografie, versnelling en de herhalende muziek van Philip Glass is een klassieker geworden. De vreemde, tegendraadse titel, hoewel moeilijk uit te spreken en te onthouden, heeft volgens mij juist bijgedragen aan het succes.

Ik heb ooit een documentaire gemaakt over een tweedehands boekhandelaar met de titel Het boek valt, maar zo’n woordspeling kan zijn doel voorbijschieten want hij is misschien te cryptisch voor mensen die de uitdrukking ‘het doek valt’ niet kennen of de verbinding niet maken tussen doek en boek en dan ook de betekenis niet vatten: het doek valt over de tweedehands boekwinkel, dit is het einde.

Paradijs Glaswater is de associatieve en cryptische titel van een documentaire van Fifi Visser over Marianne Schipaanboord, een spastische, doofstomme vrouw die indrukwekkende kunst maakt. Deze titel is poëtisch en uitnodigend, gericht op publiek dat verrast wil worden. “Hé, waar zou dat over gaan?” Als je een raadselachtige titel gebruikt, moet die natuurlijk wel in de film verklaard worden. Een poëtische titel kun je ook combineren met een verhelderende logline: Marianne Schipaanboord leeft door haar handicaps geïsoleerd van de buitenwereld maar haar wonderschone tekeningen getuigen van een rijke binnenwereld.

HOOFDTITEL & ONDERTITEL

Het kan aantrekkelijk zijn om te kiezen voor een beschrijvende en poëtische titel ineen. Dat kun je doen door de hoofdtitel uit te breiden met een ondertitel. Zo zou je in het geval van Paradijs glaswater een aantal ondertitels kunnen verzinnen: De tekeningen van Marianne Schipaanboord; Tekenen vanuit de stilte of Geen woorden nodig.

De filmtitel Adriaan van Dis, een wanhopig optimist combineert de naam van de geportretteerde met een poëtische toevoeging die in tegenspraak lijkt, want iemand die wanhoopt is meestal geen optimist. Ik hoor alles - Vincent Bijlo doet het andersom met eerst een provocerende uitspraak en dan de naam van de geportretteerde. Gij zult niet doden - Treinkaping De Punt begint met een dringende suggestie, een verwijzing naar een van de tien geboden en combineert die oproep met de kwestie en locatie. De Rijksbouwmeester - de kracht van de verbeelding beschrijft de unieke functie die centraal staat in de film in combinatie met het verlangen van de hoofdpersoon om ons land met verbeeldingskracht te verbeteren.

10 TIPS VOOR DE KEUZE VAN EEN GOEDE TITEL

1. Bedenk een krachtige en uitnodigende titel die het publiek stimuleert om de film te bekijken.
2. Kies voor een korte titel.
3. Ontwerp een titel die lekker bekt en makkelijk te onthouden is.
4. Neem een beschrijvende titel die duidelijkheid schept over de centrale gebeurtenis, hoofdpersoon, plaats, tijd.
5. Selecteer sturende woorden die bij de inhoud van de film passen en duidelijkheid scheppen voor het beoogde publiek.
6. Gebruik namen of persoonlijke voornaamwoorden om de titel persoonlijk te maken.
7. Kies voor een poëtische titel die de verbeeldingskracht stimuleert.
8. Combineer een beschrijvende titel met een poëtische ondertitel. Of andersom: een poëtische titel met een beschrijvende ondertitel.
9. Gebruik prikkelende woorden die de sfeer en de emotie van de film verhelderen.
10. Maak een lijst met mogelijke titels en kauw daar een tijdje op.

André de Laat
www.meop.nl

Delen en overname toegestaan onder vermelding van auteur en website.

Verder lezen:   Wat is de ideale lengte voor een documentaire?
Verder leren:   MEOP film- en videocursussen